Giovanni Palatucci – Riječki  pravednik među  narodima

31. maja  1909.  rodio se   Đovani  Palatuči  u  gradu  Manteli, smještenog  u regiji Kampanja  blizu Nipla  koja se nalazi u  južnoj  Italiji. Kad mu je bilo 23 godine  diplomirao je na  pravnom fakultetu. Četiri godine  radio je  kao  pravnik sve do 1936, a onda se kvalificirao za inspektora  Talijenske javne  sigurnosti. Nakon što je radio jednu  godinu u policijskoj stanici u Đenovi , Giovanni Palatuci je  1937 preseljen  u  Rijeku  koja se nalazi u blizini  Trsta te je tu bio  postavljen kao  šef ureda   za  strance. Samo  godinu  kasnije  bio  je postavljen za  šefa  policije u  Rijeci,  koja je tada bila  jedan  od nejvečih  lu;kih gradova  na  sjevernom dijelu  Jadranskog  mora.  U to vrijeme  bila je to Talijanske  luka  dok je danas grad Rijeka službeno  u Hrvatskoj i  ponosno  nosi  ime  Rijeka.

U 1938  godini Giovanni Palatucci  imenovan  je   šefom  Riječke  policije; Italija je pod pritiskom Nacističke Njemačke  donijela  brojne rasne (antisemitske  zakone – uključujuči tjeranje židovske  populacije u  internaciju  po brojnim  takvim  kmapovima  uspostavljenim po cijeloj Italiji  baš  za  tu  svrhu. U tom  trenutku Giovanni  Palatucci  odlučio  je   pomagati  riječkim židovima  “službeno” ih deportirajući  u internističke  kampove u  blizini  Rima, gdje je imao članove  obitelji  koji  su ga3rantirali  sigurnost i  osigriavali  dobrobit deportiranih.

Njegov stric Giovanni  Palatucci  je  bio  biskup    Campanske  biskupije, a njegov  drugi  stric  Alfonso  Palatucci  je  bio namjesnik  provincie    provincije Puglia, smještene uzduž Jadranskog  mora  sjeverno  od  grada Barija. Giovanni    Palatucci  pozvao  je  oba  svoja  strica  da paze i štite  deportirane  Židove, te  rekao  u inat Nacističkim zakonima  “Oni nas  uvjerevaju  da   je  srce običan  mišić da nas spriječe da  postupamo po srcu i vjeri.”    

1939.  godine  oko osamsto Židovskih  izbjeglica  otplovilo  je  za  Palestinu da bi  pobjegli od ugražavajuće Nacističke  tiranuje  u Njemčkoj  i  istočćnoj   Europi (tadašnja Čehoslovačka, Mađarska, Poljska). Pošto je  tada  Rijeka  bila  najveća  luka  na  Jadranskom moru , a brod je  morao proči kroz Rijčku  luku (koja  je  tada  bila pod Italijom) da  bi  uspio dosegnuti Palestinu. Nacistički suradnici  su  se  trudili i pokušavali  zaustaviti  brod i  sve  putnike  poslati  nazad u  Njemačku, ali  Giovanni  Palatucci uspio je  u tome  da  upozori  putnike  na  vrijeme   i kao  rezultat toga  brod je  sigurno pristao  u južnoj Italiji  prije nego  su Nacistički sradnici  mogli  uhvatiti  putnike.

Poćetkom  1940. Italija   službeno  ulazi  u drugi svjetski rat   na  strani Njemačke. Od 1940. do 1944. Giovanni Palatucci poduzima  sve  što je u njogovij moći  da  bi  spasio  živote  židova. Izdavao je  lažne osobne  isprave  te vize, dostavljao je i novac onima koji su se  skrivali dojavljivao kada i  gdje  Nacisti  planiraju “lov na židove”, i  slao  je  Židove koliko god je više  mogao u  logore za internaciju u Campanju i Puliu. Na kraju  rata  logor interniraca  u  Kampanji bio je  jedan   od  najvećih  u cijeloj  Evropi.

U  zadnjim mjesecima  1943. Nacistička sumja  u Palatuccija  je narasla  do  opasnih razmjera; i to  u  trenutku kad im  Giovanni Palatucci  nije  mogao dati liste židova  naseljnih  i  sa prebivalištem  u Rijeci. Većina  dosjea bila  je  uništena, a oni preostali  u Palatucijevom uredu  bili su   od   obitelji    koje  su  odavno emigrirale iz  Italije.

Znajući  u kakvoj se  opšasnosti nalazi Giovanni  Palatucci, njegov  bliski  prijatelj, Švicarski  ambasador  u Trstu, ponudio mu je izlaznu vizu za Švicarsku. Palatucci je  prihvatio  vizu  i dao ju je  svojoj    tadašnjoj  zaručnici  koja se zvala Miki, radije nego da vizu iskoristi  za  sebe. Ona je  preživjela rat i živjela u Izraelu sve do svoje  smrti, datum  koje  je  nepoznat.

Samo nekoliko dana  poslije Gestapo je uhapsio  Giovanni Palatuccija, uhapšen je 13. Septembra 1944. Bio je  optužen za  izdaju i zavjeru i bio je  osuđen  na  smrt.

   Amos  Luzzato, predsjednik Unije Židovskih zajednica Italije, citirao je  Palatuccijeve  riječi: “Postoje dvije  vrste  herojstva, jedna  koja  proizlazi iz  neočekivane  potrebe ili  impuksa  i  druga vrsta -  Palatuccijeva : dnevno herojstvo koje se ponavlja  i potvrđuje    svakodnevno. Šef  policije nemože dopustiti  sebi  da  ignorira opasnosti i veliki rizik. Bio je  previše  involiviran u sigurnosni mehanizam da bi  to  shvatio. Palatucci  je  tako postupao znajući  da se polako  približava svojoj  vlastitoj  propastii.

Za Giovannija  Palatuccja  je  vrijedilo  dati svoj  život ako spasi  samo jednog jedinog čovijeka.

Poslije  1953 kada je u Israelskom gradu Ramat Ganu  posađeno 36  stabala u čast  Palatuccija  na  Rehov Hapodimu, nnjegovo  herojstvo bilo je neprimjećeno sve dok ok nije bio  imenovan  pravednikom  medju  narodima 1990. godine. Ali njegovi napisi su   povezani  i  sa kontroverznom   raspravom između  (većinom  Židvskih)  kritika i (većinom katoličkih) branioca Pius –a XII  ukazujući na njegovu aktivnost  za  vrijeme  Holokausta.

Kardinal  Camilio Ruini  svećenićki vikar za Rim  inicirao je zahtjev za  beatifikaciju Giovannija  Palatuccija  u okrobru   2002.

Dvijetisuće i treće Vatikanski novinar  Antonio  Gašapari  otkrio je “novo otkrivena”  pisma  naslovljena  na  Biskupa  Palatuccija  u kojima  mu  je primjetno  nudio novčanu pomoč za  brigu  o Židovima  i  ostalim intetniranim u Campaia.

Givanni Palatucci  je  spasio mnoge Židove za  vrijeme drugog svjetskog  rata i Holokausta  zahvaljujući njegovim  pravednim, nesebičnim i hrabrim  radnjama.....

Za ta herojska  djela  na kraju je uhvaćen i poslan u koncentracioni  logor Dachau. U  Dachau  je bio tučen i brutalno  ubijen. Poslije drugog svjetskog  rata  spašeni  židovi i Izrael nisu zaboravili njega   a pogotovo njegova humana  djela i  nazvali su jednu ulicu  blizu  Tel-Aviva  i još mnoge spomenike te šumu njegovim  imenom njemu u čast i sjećanje na njega..

Sakupio materijale i napisao Filip Kohn